De Deichgranaten – en ne’et Heimatleed

Annie Heger un Insina Lüschen, twee Froens ut Oostfreesland, twee Künstlerinnen, twee Aktivistinnen. Wi kennt jüm tosamen as de Deichgranaten. Se sett sik mit Fragen uteneen as "Wat hebbt Spraak un Heimat mitenanner to doon?" un "Woans kann Spraak Minschen hölpen, en ne’e Heimat to finnen, de jümehr egen Heimat verloren hebbt?". Dat doot se ok, man nich blots, mit jümehr Musik. För de Deichgranaten is kloor: Wi bruukt en ne'et Heimatleed. JO!

Bi uns in Düütschland sünd heel veel Spraken tohuus, een dorvun is Plattdüütsch. Dat gifft en Mitenanner vun en Barg grote un lütte Spraken - en poor sünd al lang dor, anner Spraken kaamt dorto. Uns Sellschop wannelt sik un ok Spraak un ehr Rull, de se spelen deit, wannelt sik. De Bundesraat för Nedderdüütsch un dat Nedderdüütschsekretariat hebbt lütte Films rutbröcht, de ut ünnerscheedliche Perspektiven op düt Feld kieken doot.
De Films en ne’et Heimatleed mit de Deichgranaten, en lütt Paket Plattdüütsch mit Yared Dibaba un ‘n bittje Punk-Rock mit De Schkandolmokers geevt en Inblick in dat plattdüütsche Kulturleven. Se wiest, woans dat Mitnenanner vun Spraken in uns Sellschop unsehn un wat för en besünner Rull Plattdüütsch spelen kann.
De Bundesraat för Nedderdüütsch un dat Nedderdüütschsekretariat bedankt sik bi de Beopdragde vun de Bunnsregeren för Kultur un Medien, de Stütt geven hett för dat Projekt. Ümsett hett de Films de Videoprodukschoonsfirma MOCANOX ut Kiel.

Wenn wi anfangt düsse Spraak to bruken, in Leevde, in Striet, aver even ok in Wetenskupp, in anner kulturelle Belangen, denn hett düsse Spraak echt noch en Schangs.

Woso liggt jo dat Thema Heimat so an’t Hart?
Annie: Heimat is ja ‘n leep groten Begriff. Un wi seggen in’t oostfreeske Plattdüütsch ok gor nich unbedingt Heimat, wi seggen: Tohuus. Un us Tohuus is eenfach en Tohuus vull vun Leevde west, wo wi opwussen sünd, un dat is dat, wat uns ok in’t Hart sett worrn is. Heimat, Tohuus, liggt uns an’t Hart, wiel wi dor in’t Leevde groot worrn sünd.

Wat hebbt Heimat un Spraak mit’nanner to doon?
Annie: Dat is egal wo ik bün up de hele Welt, wenn ik vun irgendwo so ‘n bietje Plattdüütsch in mien Ohr krieg, denn warrt mien Hart futt leep warm, denn nix op de Welt lööst so en Heimatgeföhl in mi ut as de plattdüütsche Spraak. Dor bruukt dat blots twee oder dree Wöör, un ik sitt bi mi Familie an’t Kamin, an’t Kanaal in Oostfresland.

Woso bruukt wi en ne’et Heimatleed?
Annie: Wi sünd so wat vun previlegeert hier in Düütschland, in us Heimat. Wi, ok in Oostfreesland, wi leven in en Land vull vun Platz un Riekdom un de Heimatbegriff, de wannelt sik. Nich blots in de verleden Johren, de warrt sik immer wanneln. Un wiel dor so veel anner Minschen nu in us Heimat kamen, de wi so leev hebben, worüm delen wi nich us Riekdom? Un dorför bruukt man denn villicht bi all dat Wanneln vun düsen Heimatbegriff irgendwenn denn ok en ne‘et Heimatleed. Wat wi denn all tosamen singen könnt: Jo!

Wo kann en Spraak Heimat warrn för Minschen, de ehr Heimat verloren hebbt?
Annie: De Minschen, de to uns kamen, de hebbt en Bült to vertellen, de kamen mit ’n Rucksack vull van Geschichten hier in us Land un wenn wi verstahn wüllt, worüm de hier sünd oder wat de Lüüd villicht ok fehlen deit, hier bi us; wenn wi weten willn, wat wi all gemeinsam hebben, denn mutten wi irgendwie en Spraak finnen, wo wi us verstahn könen. Un so kann Spraak dat Vehikel wesen för Freden, för een Tohuus-Geföhl, för en Heimatgeföhl un överhaupt för een Tosamenleven in Freden.
Insina: Integration is ja villicht ok gor nich dat richtige Woort, sondern Kooperation. Wenn wi hier mit’nanner leven willen, denn mutten wi openanner daalgahn, wi bruken us ja tegensietig – dat is ja keen Deenstleistung, nich vun us Siet un nich vun de, de kamen. Wi mutten inklusiver, bunter un kooperativer warrn.

Woans kann Plattdüütsch inklusiv ween? 
Insina: Dat is up jeden Fall us Hopen, dat dat geiht. Ik glööv, dat kümmt op en Versöök an: Minschen rintohalen in dat, wat us so wichtig is. Un ik kann seggen, dat elke wichtige Wöör in mien Leven op Plattdüüsch seggt worrn sünd, allens wat an’t Hart geiht, wat emotschonaal is. Un wenn wi Lüüd en Heimat geven willen un de würklich hier willkamen heten willen, denn mutten wi de ja ok dat geven, wat us hier utmaakt. Un för mi is dat natürlich ok de Spraak. Villicht könen wi immer mehr dorhen kamen, dat wi nich dorvon utgahn, dat dat en Tegensatz is, regionale Identität to hebben un globale Identität to denken un to leven. Villicht bruken wi de regionale Identität, üm hier würklich mit apen Arms to seggen, ja, koomt man rin, wi hebben hier allens, wat wi geern mit jo delen wörrn.

Platt steiht för velen för Folklore, trüchkieken, bewohren – woso singt ji dat Leed jüst op Platt?
Annie: Wi willen de Lüüd, de heel genau so wat denken, van dor afhalen un mitnehmen in en ne'e Tiet. Dat is de een Saak un op de anner Siet dor gifft dat  ok Saken, de sallen so blieven as se sünd. Ik will, dat de plattdüütsch Spraak nich utstarven deit! Also mutt ik anfangen, över all de Themen, de mi un de uns Sellskupp wichtig sünd ok in düsse Spraak to proten, to snacken, to küren, to singen, to bölken, wat ok immer. Wenn ik uphöör, wenn dat wichtig warrt, up Plattdüütsch to proten, denn is de Spraak den Ünnergang weiht. Denn is se doot bleven. Denn köönt wi de verbuddeln un weg is se. Aber wenn wi anfangt, düsse Spraak to bruken, in Leevde, in Striet, man ok in Wetenskupp, in anner kulturelle Belangen, denn hett düsse Spraak echt noch en Schangs.

Wüllt ji de Lüüd mit dat Leed provozeren?
Annie: Provozeren is so ‘n hoochdüütschen Begriff, de so’n bietje över dat Tehl rutgahn deit. Dat, wat wi willen, dat is de Minschen överraschen. Wi willen wat wiesen, wat sie sich verwachten doon. Wenn wi dor ankamen in us gelen Regenjacken, in us Friesennerzen, denn verwacht man ja egentlich so ‘n Rumtata un Döntjes, hoch die Tassen un bumsfallera. Un denn kümmt dor aver n Sellskuppskritik eenfach un ik glööv düsse Överraschungseffekt, de is leep wichtig, dormit Minschen sik waak rüddelt föhlt.

Woans kaamt de Leder an? Wat seggt de Lüüd: Bruukt wi würklich en ne’et Heimatleed?
Insina: Dat Leed JO! kümmt teemlich goot an bi de Lüüd. Wi hebben dat ja released in’n Märzmaand 2021 vun’n Sofa ut, dat was noch midden in’n Lockdown, aver in Sömmer harrn wi ‘n Bült Konzerte un dat hett wiürklich för us Hart wat leep besünners west, de Lüüd dor sitten to sehn, de all „Jo!“, bölken, an de richtige Steed, weil de dat Leed all kennen deden, aso ja, löppt.

Sülvstbewusst Platt bruken, üm uns op en ne’en Padd to bringen: Kann dat Leed dorto bidregen, de Lüüd dorto to bringen? Jüm inladen Platt to snacken, sik dormit uteneen to setten?
Insina: Of de Leder würklich wat verännern köönt in’n Minsch, of dat Heimatleed nu würklich wat verännern kann, to’n Nadenken bringen kann, weet ik natürlich nich. Aver wi hopen dat. Un ik gööv, elke Leed kann in unnerscheedlich Minschen irgendwo wat anners anröhren oder irgendwat bewegen un dat langt ja villicht ok. Elke plattdüütsch Woort is ja en goot proot Woort, segg ik geern. Denn dat is en anner Togang, en emotionaleren Togang to en Thema. Un in us Fall is dat nu villicht ok dat Ümdüden vun de Heimat- oder de Tohuus-Begriff un villicht mutten wi sogor Plattdüütsch proten, um wirklich allens mitnehmen to könen.

---

Wiederkieken:

Dat hele Musikvideo to dat Leed JO! vun de Deichgranaten köönt ji hier ankieken: JO!