An’n 14. Mai is in Sleswig-Holsteen Kommunalwahl. Woans dat nipp un nau aflopen deit mit de Wahl, dat kann een op de Internetsiet vun’t Land nalesen. Finnen deit een de Informatschoon in 13 verscheden Spraken, dor mang ok Plattdüütsch: Wahlinformationen in 13 verschiedenen Sprachen.
Kort un knapp: Kommunalwahl 2023 – wat man weten mutt
Wahldag
De Kommunalwahl is an‘n Sünndag, den 14. Mai 2023.
Wat warrt wählt?
Wählen deit man an‘n 14. Mai 2023 in üm un bi 1.080 Gemeenden, de Kreisen tohören doot, in de 4 Städer, de kreisfree sünd un in de 11 Kreisen. All düsse Wahlen faat man tosamen un seggt „Kommunalwahl“ dorto. In de 27 ganz lütten Gemeenden, de weniger as 70 Inwahnerinnen un Inwahners hebbt, wählt man keen Gemeendevertreden. Dor gifft dat en Gemeendeversammeln, to de all Börgerinnen un Börgers ut de Gemeende höört. Den Vörsitt hett de Börgermeisterin oder de Börgermeister. Hier is denn an’n 14. Mai 2023 blots de Kreiswahl. In all annern Gemeenden – blots nich in de kreisfre‘en Städer – Kiel, Lübeek, Flensborg un Niemünster – sünd Kreiswahlen un ok Gemeendewahlen. Dorüm gifft dat in düsse Gemeenden 2 Stimmzeddels. De Gemeendevertredens un Kreisdaag leggt ehr Malen un ehr Grundsätz för de Verwalten vun ehr Gemeende oder den Kreis fast. Se entscheedt över allens Wichtige in egen Verwalten, wat in ehr Rebeet liggt.
Wahlmodus
In Gemeenden mit weniger as 10.000 Inwahnerinnen un Inwahners gifft dat en Wahlrecht, wo de mehrsten Stimmen gellen doot. De Wählerinnen un Wählers köönt bet to 7 Stimmen afgeven – dorbi kümmt dat op de Tall vun de Wahlkreisen an. Woveel Krüzen man op’t hööchst maken dörv, dat steiht op den Stimmzeddel. To de Kandidatinnen un Kandidaten, de op den Stimmzeddel staht, seggt man unmiddelbore Bewarverinnen oder unmiddelbore Bewarvers.
De Vertrederinnen un Vertreders kriegt ehr Mandaten deelwies dörch de Mehrheitswahl in de Wahlkreisen. Hier is wählt, wokeen de mehrsten Stimmen in’n Wahlkreis kregen hett. De noch över sünd, rekent man ut dörch de Relatschoonswahl ut de Listen vun de Parteien un Wählergruppen.
De Stimmen för den Relatschoonsutgliek mutt man utreknen. Dorto tellt man de Stimmern vun de Lüüd tosamen, de sik för de Partei oder Wählergrupp beworven hebbt. Ut de Summen vun all düsse Stimmen stellt man denn fast, woveel Stöhl de enkelten Parteien un Wählergruppen kriegen doot. En 5%-Sparrklausel gifft dat bi de Kommunalwahlen in Sleswig-Holsteen nich.
Bi de Wahl kann dat passeren, dat de Tall vun de Lüüd, de sik för en Partei oder Wählergrupp in de Wahlkreisen beworven hebbt, grötter is as de Tall vun Stöhl, de jüm na de Relatschoon tosteiht. Düsse Mehrstöhl, man seggt dorto ok Överhangmandaten, blievt bi de Parteien oder Wählergruppen. Wenn dat so löppt, denn rekent man wieder hen na en Relatschoonsutgliek. Mehr Mandaten, man seggt dorto Utglieksmandaten, gaht denn an anner Parteien. Dorbi rutkamen mutt an’t Enn, dat de Vertreden sik würklich so tosamensett as dat Wahlresultat dat utseggt. Man maakt also en vullen Utgliek för all Mehrstöhl, de opkamen sünd.
Wokeen dörv wählen?
Wählen dörv, wokeen tominnst 16 Johr oolt is un düütsche Staatsbörger is. Un he/se mutt siet tominnst söss Weken in dat Wahlrebeet wahnen oder sik op Duer hier opholen. Wahlrebeet is de aktuelle Wahnoort för de Gemeendewahl un de Landkreis, in de de Wahnoort liggt, för de Kreiswahl. Wählen dörvt denn ok noch Börgerinnen un Börgers ut anner Länner vun de Europääsche Union. Ok de mööt tominnst 16 Johr oolt ween un siet tominnst söss Weken in dat Wahlrebeet wahnen oder sik op Duer hier opholen. Dat man wählen kann, dorto mutt man op en List stahn, dat is dat Wählerverteeknis vun dat Wahlrebeet, oder man mutt en Wahlschien hebben. Bet to’n 23. April 2023 schullen de Lüüd to de Wahl en persönliche Naricht kregen hebben. Dor mutt allens binnen stahn, wat nödig is un wat man över dat Wahllokal weten mutt. Wokeen noch keen Bescheed kregen hett, liekers he wählen dörv, de schull sik bi dat Wahlamt vun sien Stadt, Gemeende oder Amtsverwalten mellen. De Gemeende- un Kreisvertredens in Sleswig-Holsteen wählt man för de Tiet vun fief Johr. Dorbi gellt de Grundsätz: allgemeen, direkt, free, liek un geheem. De Wahlperiood fangt an’n 1. Juni 2023 an un geiht to Enn an’n 31. Mai 2028.
Woans warrt wählt?
Urnenwahl
All de Lüüd, de wählen dörvt, köönt an den Wahldag vun morgens Klock 8 un bet avends Klock 6 ehr Stimmen afgeven. Mitbringen schullen se denn den Breef mit de Wahlnaricht un den Personalutwies oder Reispass. Grundsatz is de geheeme Wahl, un dorüm mutt de Wählerin oder de Wähler, nadem se wiest hebbt, dat se wählen dörvt, den Stimmzeddel in de Wahlkabien ankrüzen, tosamenfolen un dorna in de dichte Wahlurn smieten. Keeneen in den Wahlruum dörv mitkriegen, wat se oder he wählt hebbt. Fotograferen oder filmen dörv man nich in de Wahlkabien.
Wahlvörstänn
Üm de Organisatschoon in‘t Wahllokal kümmert sik de Wahlvörstand. Dor sünd normal bet to teihn Lüüd dorbi. De sorgt dorför, dat bi de Wahl allens richtig lopen deit. De Mitarbeit in‘n Wahlvörstand is en Ehrenamt. All Lüüd, de wählen dörvt, hebbt de Plicht, dat to övernehmen. In’n Ganzen bruukt man an den Wahldag in Sleswig-Holsteen üm un bi 21.000 Wahlhölperinnen un Wahlhölpers. Wenn Se sik för düt Amt intresseert, denn mellt Se sik bidde bi Ehr Stadt, Gemeende oder bi Ehr Amtsverwalten.
Breefwahl
Statts de Stimm in den Wahlruum aftogeven kann man ok vörher Breefwahl maken. Wokeen dat will, mutt dorto en Andrag stellen. Bi de Wahlnaricht is en Andrag dorbi, De mutt man utfüllen un denn an de Gemeendewahlleiderin oder den Gemeendewahlleider schicken. Ünnerlagen för de Breefwahl kann man dor ok eenfach per E-Mail beandragen. Dorbi mutt de Person den Naam, Vörnaam, wann se boren is un woneem se wahnt, opschrieven. Denn schull se geern de Nummer, mit de se in dat Wählerverteeknis steiht, angeven. Düsse Nummer steiht in de Wahlnaricht. In vele Gemeenden kann man över de ehr Internet-Siet af circa Enn März den Wahlschien- un Breefwahlandrag direkt kriegen. Dat Wahlamt schickt de Breefwahlünnerlagen to, wenn bi den Andrag vun den Wahlschien en Adress bi steiht, wohen man dat schicken kann. Dat kann ok de Urlaubsadress ween. Wenn all Kandidaten un Parteien tolaten sünd, warrt de Stimmzeddels druckt. Dat Amt verschickt de Ünnerlagen af den 3. April 2023. De Lüüd mööt den Wahlbreef so rechttiedig torüchschicken, dat he bet avends Klock 6 an den Wahldag in den richtigen Wahlruum ankümmt.
Wokeen de Ünnerlagen persönlich bi dat Wahlamt vun sien Gemeede afhaalt, kann de Breefwahl ok miteens op de Steed maken un den Wahlbreef glieks dor afgeven. Dormit spoort man sik de Tiet, wo de Post ünnerwegens is un kann seker ween, dat de Wahlbreef ok rechttiedig ankümmt. Breefwahlünnerlagen kann man bet to den Friedag vör de Wahl, Klock 12, kriegen. Wokeen dorna krank warrt un nich in den Wahlruum wählen kann, kann ok noch an’n Wahldag bet nameddags Klock 3 en Andrag op Breefwahlünnerlagen stellen.
Kann ik mi bi de Wahl hölpen laten?
All Lüüd, de wählen dörvt, man nich so goot to Foot sünd oder anners wat hebbt un dorüm nich alleen wählen köönt, dörvt sik hölpen laten. Dat kann en Person ween, mit de man vertruut is. Dat gellt för de Urnenwahl un ok för de Breefwahl. In’t Wahllokal kann ok de Wahlvörstand Stütt geven. Ok Wählerinnen un Wählers, de nich lesen köönt, dörvt sik so hölpen laten.
Noch anner Wahlen un Afstimmen
In en poor Gemeenden gifft dat an den Dag vun de Kommunalwahl ok en Börgermeisterdirektwahl oder en Börgerentscheed. Ok hier gellt desülvigen Regeln bi de Breefwahl.
Uttellen
Glieks nadem de Wahl avends Klock 6 torecht is, geiht de Wahlvörstand in den Wahlruum bi un tellt un stellt fast, wat bi de Wahl rutkamen is. De Wahlvörstand tellt ok de Stimmen vun de Breefwählerinnen un Breefwählers eerst denn. De Wahlleiderinnen un Wahlleiders stellt in de Wahlnacht fast, wat bi de Wahl in de Stadt, Gemeende oder in’n Kreis wohrschienlich an’t Enn rutkamen is. Dat Binnenministerium stellt in de Wahlnacht tosamen, wat in’t ganze Land dat Resultat is un gifft dat na buten ünner www.kommunalwahlen-sh.de.
De Tallen an’t Enn
Na den Wahldag geiht de Arbeit för de Wahlbehöörden wieder. De Tallen vun de enkelten Wahllokalen mutt man nakieken. Wenn dat Fehlers geven hett, maakt man allens wedder richtig. An’t Enn vun de Week stellt de Gemeendewahlutschüss un de Kreiswahlutschüss denn fast, wat för Tallen in‘t Wahlrebeet an’t Enn rutkamen sünd.
Wat to seggen gegen de Wahl
Jedereen, de wählen dörv, kann binnen twee Maanden na den Wahldag wat gegen de Wahl seggen. He/se kann seggen, de Wahl schall nich gellen, wiel dat he/se meent, dat man vör oder bi de Wahl Fehlers maakt hett. Doröver entscheed denn de niege Vertreden bi dat Nakieken vun de Wahl. Warrt dat aflehnt, kann man noch mal gegenan gahn. Denn entscheedt dat Verwaltensgericht.
